در رثای استاد جواد عسکری Llanto por mi gran maestro Javad Askari

 

«ای گۆل خَنْدان فراقیندان سَنین قان آغلارام» (از دوری تو ای گل نو شکفته، من خون می گریم) – واقف

پروین جان، همکار عزیز و دوست دیرینه ام،

«مکتوب جان فزای تو آمد به سوی من،

چون خوانده گشت بر دل سوزان نهادمش،

از ترس آنکه آه دل من بسوزدش،

فی الحال بر دو دیده ی گریان نهادمش،

از بیم آنکه اشک دو چشمم بشویدش،

از دیده بر گرفته و بر جان نهادمش.»

این چند سطر را با دلی آکنده از اندوه و جانی لبریز از غم جانکاه از دست رفتن جواد عسکری عزیز می نویسم. این مطلب را در این جا – به این علت – می نویسم تا اگر کسان دیگری هم مثل من  تا کنون از سفر بی بازگشت او با خبر نبوده اند، بدانند که آن استاد یگانه، پنج و یا شش سال پیش ما را رها ساخته و به ابدیت پیوسته است.

جواد عسکری کسی بود که ده ها هزار دانشجو تربیت کرد و هزاران، هزار دانش آموخته ی دانشگاه های جهان؛ موفقیت تحصیلی خود را مدیون و مرهون آن بزرگوار هستند. او بود که مؤسسه هومر را بنیاد گذاشت و من هم در آن جا افتخار همکار ی او و شادروان محمّد نوری را داشتم.

کلاس های اعزام دانشجو به خارج، و دوره های تافل مؤسسه ی آموزشی هومر از چنان شهرت و محبوبیتی برخوردار بود که از سراسر ایران؛ دانشجویان برای تحصیل به آن جا روی می آوردند.

من از طریق برادر نازنین و دوست فرزانه ام مهدی جان فریدیان از خبر درگذشت محمّد نوری آگاه شدم. آن هم درست روزی که ترانه ی «در خموشی های ساحل …» با صدای جاودانه ی او را به اسپانیایی برگردانده و منتشر کرده بودم و فردای همان روز خبر جانکاه رفتن او را دریافت کردم.

در میان عکس های گرفته شده از مشایعت کنندگان پیکر نوری هر چه گشتم، اثری از عسکری ندیدم. مگو که عسکری، من و همه ی دوستدارانش را بی خبر گذاشته و قبلاً رفته بود.

پروین جان، من و شما و کیوان و انتظار و سهیلا،ماریا، میترا قنواتی، شمشیرگران و بسیاری دیگر از همکاران مؤسسه هومر باید خاطره ی همکاری با عسکری را جزو رویداد های افتخار آمیز زندگی خود بدانیم. روانش شاد و یادش گرامی باد.

عسکری هم مانند استاد دیگرم، شادروان محسن صادقیان شیفته ی موسیقی آذربایجانی و غزل های شورانگیز شاعران غزل سرای آن دیار، چون علی آقا واحد، سید عظیم شیروانی، فضولی، و واقف بود. عسکری هر بار که فرصت می کرد از من می خواست که  غزلی و یا چند بیتی از آن سرایندگان بخوانم، تا سر حال بیاید و رفع خستگی بکند.

من متن سه غزل را به زبان آذربایجانی و برای شادی روان آن دو عزیز فراموش ناشدنی در زیر قرار می دهم. شما آن غزل ها را با صدای پرتوان خانم «ناتوان ابراهیم لی» همراه با زخمه های تار «وامق ممد (محمّد) علی اِف» (استاد موسیقی کلاسیک آذربایجانی در دانشگاه باکو)  می شنوید که در مایه ی مقام و در دستگاه مخالف سه گاه خوانده شده است.

گوش دادن به مقام؛ احساس، درک و حالت و لحظه ای خاص می طلبد، به ویژه اگر در مایه سه گاه و گوشه های آن دستگاه هم خوانده شده باشد.

İlahi, gizli deyildir sənə sədaqətimiz,

Ürəkdə daimi bu eşqimiz, məhəbbətimiz.

الهی، گیزلی دئیل دیر سَنَه صداقتیمیز،

ائؤرکـَده دائیمی بو عشقیمیز، مَحَبّتیمیزم.

Bizim bu dostluğu yarəb özün başaycan elə,

Ölən zəmanə kimi olmaya ədavətimiz.

بیزیم بو دوستلیغی یارب اؤزۆن باشاجان اِئله،

أؤلن زمانه کیمی اولمایا عداوتیمیز.

O mərhəmət əlini kəsmə bizdən, ey rəbbim,

Ki, bir-birinə bizim olmaya xəyanətimiz.

او مرحمت الینی کَسْمَه بیزدن، ای ربّی،

کی، بیر بیرینه بیزیم اولمایا خیانتیمیز.

Nə bir günahımız olsa bizi bağışla özün,

Ki, həşrdə yenə sənsən bizim şəfaətimiz.

نه بیر گناهیمیز اولسا بیزی باغیشلا اؤزؤن،

کی، حشرده ینه سَنْسَن بیزیمز شفاعتیمیز

Bizim bu dostluğu ey padşahi-külli-cahan

Həmişəlik elə, ta olmaya xəcalətimiz.

بیزیم بو دوستلیغی ای پادشه – کلّ – جهان،

همیشه لیک ائله، تا اولمایا خجالتیمیز.

Mükəmməl aşiq olan bir-birindən ayrılmaz,

O həqqi zikr eləmək Vahid olsa adətimiz.

Əcəb gözəl yetirib gərdişi-zəmanə səni,

Zəmanəmizdə sanır xəlqimiz yeganə səni.

عجب گؤزل یتیریب گردش زمانه سَنی،

زمانه میزده سانیر خلقیمیز یگانه سَنی.

Məhəbbətinlə könüllər dolub, unutmayacaq

Nə bir rəfiqi-həqiqi, nə əhli-xanə səni.

مَحَبّتین لَه کؤنۆلْلَر دُلوب، اونوتمیاجاق،

نه بیر رفیق حقیقی، نه اهل خانه سَنی.

Vətəndə namü nişan ilə ölmək izzətdir,

Diyari-qürbətə kim saldı binişanə səni?

وطنده نام و نیشان ایله اؤلمک عزت دیر،

دیار غربته کیم سالدی بی نیشانه سَنی؟

Cavanlaşardım, əlim çatsa mehrsiz fələyə,

Səbəb nədir ki, salıb dərdi-biamanə səni?

جاوان لاشاردیم، ائلیم چاتسا مِهرسیز فلکه،

سبب نه دیر کی، سالیب دردی بی امانه سَنی؟

Qərəzlə ev yıxanın xanimani odlansın,

Ki, qoydular gözü həsrətlə xanimanə səni.

غرضله ائو یخانین خان و مانی اودلانسین،

کی، قویدولار گؤزۆ حسرتله خانمانه سَنی.

Sən olmasan da, xəyalın bizimlə həmdəmdir,

Əgər ki, möhnəti-qürbət yetirdi canə səni.

سَن اولماسان دا، خیالین بیزیمله همدم دیر،

اگر کی، محنت غربت یتدیردی جانه سَنی.

Bəlayi-hicrə gərək səbr qılsın aşiqlər,

Bu işdə bəlkə çəkib bəxtin imtahanə səni.

بلای هِجره گـَرَک صبر قیلسین عاشیقلَر،

بو ایشته بلکه چکیب بختین امتحانه سنی.

Bahari-ömrünü, Vahid, fələk xəzan elədi,

Yetirdi bülbüli-şeyda bu cür fəğanə səni.

بهار عمرینو، واحد، فلک خزان اِلَدی،

یتیردی بلبلی شیدا بو جور فغانه سَنی.

 

Vaqif

واقف

Еy güli-xəndan, fəraqından sənin qan ağlaram,

Еylərəm şamü səhər çaki giriban ağlaram.

ای گۆل خَنْدان فراقیندان سَنین قان آغلارام،

ایلرم شام و سحر چاک گریبان آغلارام.

Gеdəli zülfün əlimdən, piçü tabə düşmüşəm,

Dönmüşəm bir muyə, çоx halı pərişan ağlaram.

گئدلی زۆلفۆن الیمندن، پیچ و تابه دؤشمؤشَم،

دؤونمؤشَم بیر مویه، چوخ حالی پریشان آغلارام.

Gəl kim, еy lalə zənəxdanın, kəbab еtdi məni,

Оd düşübdür cismimə, hərdəm yanar can, ağlaram.

گَل کیم، ای لاله زنخدانین، کباب ائتی مَنی،

اود دۆشۆبدۆر جسمیمه، هَردَن یانار جان، آغلارام.

Yadıma hər bir düşəndə оl siyah kirpiklərin,

Sanasan ki, sancılar bağrıma pеykan, ağlaram.

یادیما هر بیر دۆشنده او سیاه کیپریک لرین،

ساناسان کی، سانجیلار باغریما پیکان؛ آغلارام.

Yaxşı həmdəm оlmasa şad оlmaq оlmaz, Vaqifa,

Ağlaram ta ömrüm оlduqca firavan, ağlaram.

یاخشی همدم اولماسا شاد اولماق اولماز، واقفا،

آغلارام تا عمریم اولدوقجا، فراوان، آغلارام.