خانم پردیس ثابتی، دانشمند ایرانی با ریاضی به نبرد با کرونا می‌رود
- شیدا هوشمندی
- بی‌بی‌سی
منبع تصویر،BOSTON GLOBE
پردیس ثابتی، متخصص ژنتیک محاسباتی و استاد دانشگاه هاروارد نزدیک به یک سال است که روزی ۱۶ ساعت کار می‌کند؛ درست از زمانی که برای نخستین بار خبر شیوع بیماری کووید-۱۹ را شنید.
او و همکارانش در لابراتوار ثابتی پلتفرمی برای آزمایش کووید-۱۹ طراحی کرده‌اند که به‌سرعت جواب آزمایش کرونا را روشن می‌کند و هم‌زمان می‌تواند هزاران نمونه‌گیری انجام دهد. آن‌ها از فناوری جدیدی با نام CRISPR یا ویرایش ژن استفاده می‌کنند.
گزارش تلویزیونی در مورد پردیس ثابتی را ببینید
نوبل شیمی ۲۰۲۰؛ دو زن شیمیدان مبدع ‘قیچی ژنتیکی’ برنده شدند
یکی از مزیت‌های این روش این است که افراد برای آزمایش کرونا نیاز به مراجعه به بیمارستان یا آزمایشگاه ندارند. این آزمایش را می‌توان در مدارس یا ادارات نیز انجام داد.
کار پردیس ثابتی رصد و تحلیل تغییرات ژنتیکی ویروس‌ها با استفاده از الگوریتم است. او از ژنوم یا همان مجموعه کامل DNA هر موجود زنده رمزگشایی می‌کند. به این‌ترتیب، می‌تواند شیوه تکثیر، انتقال و تغییر ژنتیکی ویروس‌ها را تحلیل و پیش‌بینی کند. اهمیت کار او در این است که می‌تواند با پیش‌بینی رفتار ویروس از همه‌گیری‌های احتمالی جلوگیری کند.
منبع تصویر،SMITH COLLECTION/GADO
یکی از اقدامات مهم لابراتوار ثابتی در مراحل اولیه شیوع ویروس کرونا این بود که نشان داد سرعت انتقال این ویروس بسیار بالاست. خانم ثابتی معتقد است که تشخیص سریع و مراقبت از شیوع ویروس بسیار مهم است. به‌همین خاطر از جمله دانشمندانی بود که از ابتدا برای آزمایش گسترده کووید-۱۹ در آمریکا تلاش کرد.
خانم ثابتی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید که هم‌اکنون در بیمارستان‌های بوستون در ایالت ماساچوست آمریکا و شماری از بیمارستان‌ها در آفریقا در حال توالی‌یابی ژنومی یا رصد تغییرات ژنتیکی ویروس کروناست.
متخصصان ژنتیک مانند خانم ثابتی با استفاده از توالی‌یابی یا sequencing، منشاء ویروس، ساختار ژنومی آن، و نیز تفاو‌ت‌های ویروس در هر کشور با ویروس‌های منتشر شده در سایر نقاط جهان را کشف می‌کنند. بدون این اطلاعات یافتن شیوه درمان و واکسن بیماری‌های واگیردار ویروسی ممکن نیست.
نجات جان میلیون‌ها انسان از ویروس ابولا
بررسی تغییرات ژنتیکی ویروس، تشخیص سریع و هشدار به‌موقع درباره این تغییرات، جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهد. پردیس ثابتی سال‌ها پیش در غرب آفریقا با هشدار به جهان درباره ویروس ابولا از همه‌گیری گسترده‌ی آن جلوگیری کرد. شماری از دوستان و همکاران خانم ثابتی در این راه، جان خود را از دست دادند؛ اما به‌گفته او، با تحقیق گسترده تیم او درباره ابولا، جان بسیاری دیگر حفظ شد.
خانم ثابتی در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی فارسی می‌گوید تیم او در دانشگاه‌‌های هاروارد و ام آی تی، مدت‌ها پیش از آغاز اپیدمی ابولا، سرایت ویروس را تحت نظر داشته و به بیمارستان‌های محلی در غرب آفریقا (نیجریه، سیرالئون و سنگال) برای تشخیص درست ویروس کمک کرده‌اند.
خانم ثابتی و تیم‌اش، در این تحقیقات راهی پيدا کردند که ويروس ابولا را، در حال تغيير، مشاهده کنند. نتایج تحقیقات آن‌ها هم‌چنین نشان داد که این ویروس از انسان به انسان منتقل می‌شود و سرعت انتقال آن بالاست. تا پیش از کشف این موضوع توسط تیم خانم ثابتی، باور دانشمندان این بود که ویروس ابولا از حیوان به انسان منتقل می‌شود.
نتيجه مطالعات خانم ثابتی و همکارانش در وبسايت مرکز ملی برای اطلاعات فناوری زيستی منتشر شد و در دسترس تمام دانشمندان در سراسر جهان قرار گرفت. انتقال این اطلاعات به دیگر کشورها، نقشی کلیدی در کنترل شیوع ویروس ابولا داشت. به‌همین‌دلیل، جایزه معتبر «ریچارد لونزبری» به خانم ثابتی اهدا شد و مجله تایم، در سال ۲۰۱۴، او را به‌عنوان «شخصیت سال» انتخاب کرد.
خانم ثابتی پیش‌تر روی ساختار ژنتیکی مالاریا هم تحقیق و یافته‌های ارزشمندی را به دنیای علم اضافه کرده بود.
پردیس ثابتی؛ یکی از صد زن تاثیر‌گذار سال ۲۰۲۰
پردیس ثابتی در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. او در دو سالگی، به همراه خانواده خود و پیش از انقلاب۵۷ از ایران به آمریکا مهاجرت کرد. پرویز ثابتی، پدر پردیس، از مقام‌های عالی‌رتبه حکومت پیشین بود. خانم ثابتی از کودکی شیفته ریاضی بود. اما آن طور که خود می‌گوید، پدرش او را به تحصیل در حوزه پزشکی ترغیب کرد. پردیس اما راهی یافت که بتواند از علم پزشکی و ریاضی در کنار هم استفاده کند.
منبع تصویر،MORGAN MILLER PHOTOGRAPHY
خانم ثابتی لیسانس زیست‌شناسی خود را از مؤسسه فناوری ماساچوست(ام‌آی‌تی) گرفت. سال ۲۰۰۲ دکترای ژنتیک از دانشگاه آکسفورد و در سال ۲۰۰۶ دکترای پزشکی خود را از دانشگاه هاروارد دریافت کرد. او حالا پزشکی‌ست که با استفاده از محاسبات ریاضی در جهان پزشکی انقلاب می‌کند.
پردیس ثابتی از معدود زنان تاریخ علم است که با معدل ۱۰۰ از دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد فارغ‌التحصیل شده است. او از سوی گروه بین‌المللی Creators Synectics به عنوان یکی از ۱۰۰ چهره نابغه جهان معرفی شده است.
