چرا برخی از واژه ها در زبان ترکی تکرار می شود؟

دوست عزیزی طی ایمیلی، می پرسد: «علّت دوبار تکرار کردن بعضی از کلمات در زبان ترکی چیست؟
در پاسخ به این دوست ارجمند – که به عللی که خودشان می توانند حدس بزنند – از ذکر نامشان در این جا معذورم، باید بگویم دریافت اینگونه ایمیل ها، نه فقط مزاحمتی برای من نیست، بلکه بالعکس، باعث خوشحالی و خوشوقتی من هم می شود و به من امکان یادگیری مطالبی تازه می دهد.

من پاسخ آن دوست را به طور جداگانه با ایمیل داده ام ولی دلم می خواهد، برای آگاهی دیگر دوستان عزیز،  پاسخ  خود را به طور خلاصه در این جا هم تکرار کنم.

منظور آن دوست از «تکرار برخی از واژه ها در زبان ترکی» مواردی است از قبیل «گوله، گوله » (Güle, güle) (به الفبای ترکی ترکیه نوشته شده است)، «سحر، سحر» (Seher, seher)، «باخا، باخا» و مانند آن.

در زبان ترکی تکرار یک اسم عام (common noun) آن را به صورت قید (adverb) در می آورد. که می تواند قید زمان باشد و یا قید حالت. به مثال های زیر تَوَجُّه فرمایید:

«سَحَر، سَحَر باغا گیردیم، نه باغ بیلدی، نَدَه باغبان» (در این جا «سَحَر، سَحَر» یعنی هنگام سپیده دم (قید زمان) که به فارسی کلاسیک به صورت «سپیده دمان» و یا «بامدادان» ترجمه می شود و در فارسی محاوره ای کنونی باید بگوییم موقع سپیده دَم.  مثال از سعدی: «بامدادان که تفاوت نکند لیل و نهار (شب و روز) / خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار». 

و یا «پنجره دَن گونش کیمی، باخیر بویلانا، بویلانا» (قید حالت) «مثل آفتاب، از پنجره، یواشکی (و یا دزدانه) سَرَک می کشد»

در فارسی ادبی و محاوره ای کنونی از این قبیل موارد داریم: بشکن، بشکن؛ دوان، دوان و مانند آن …

         نازلانا، نازلانا (با ناز و کرشمه) (قید حالت) که در ترانه زیر با صدای مَلَک خانم ایوب اوا می شنوید: